MOBBİNG (PSİKOLOJİK TACİZ) NEDİR?

Türk yargı sistemine göre mobbing; iş yerinde bireylere üstleri, eşit düzeyde çalışanlar ya da astlarınca ‘sistematik’ şekilde uygulanan kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama vb. davranışlar şeklinde tanımlanmıştır. Mobbing’den bahsedilebilmesi için sayılan davranışların mutlak suretle iş yerinde gerçekleşmesi gerekmektedir. Ayrıca yapılan bu kötü muamelenin bir kez değil birden çok kez meydana gelmesi gerekmektedir. Keza  Süreklilik arz etmeyen haksız davranışlar mobbing kapsamında değerlendirmeye tabi tutulamayacaktır. Mobbing; kendini göstermeyi engellemek, sözünü kesmek, yüksek sesle azarlamak, sürekli eleştiri, çalışanı iş ortamında yokmuş gibi davranılması, iletişimin kesilmesi, fikirlerine itibar edilmemesi, asılsız söylenti, hoş olmayan imalar, nitelikli iş verilmemesi, anlamsız işler verilip sürekli yer değiştirilmesi, ağır işler verilmesi ve fiziksel şiddet tehdidi şeklinde meydana gelmektedir.

MOBBİNG DAVASINDA TAZMİNAT ŞARTLARI

Mobbinge maruz kalan kişi, haklı şekilde sözleşmesini feshedip kıdem tazminatını alabileceği gibi mobbingin tespiti için iş mahkemesinde açacağı dava ile manevi tazminat talebinde bulunma hakkına da sahiptir. Mobbingin varlığı haklı fesih meydana getirmektedir. Mobbing davası açılması bakımından somut delili bulunmayan kişinin mutlak suretle şahit bulunmalıdır. Kanıt ve delilin bulunmadığı mobbing vakasında şahit yoksunluğu da mevcut ise dava açılamayacaktır. Mobbingi uygulayan idareciye doğrudan dava açılabilmesi için mobbing uygulamasında kullanılan araçların TCK kapsamında suç unsuru bulunup bulunmamasına bağlıdır. Bu kapsam dışındaki mobbing uygulamaları idare mahkemesinde idareye karşı dava açılmalıdır. Tazminat hususu açısından TBK m.417’de düzenleme yapılmıştır. İlgili düzenlemede, “İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.” Denilmiştir. Aynı maddenin devam fıkrasında ise “İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabidir.” denilerek tazminat hususu ele alınmıştır.

MOBBİNG VAKASINDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ SEBEPLERİ

4857 sayılı kanunun 24. maddesinde işçinin haklı fesih gerekçeleri sıralanmıştır. İlgili maddenin ikinci halinde “ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlığı altında belirtilmiştir. Bu halin b ve c maddelerinde işçiye ya da ailesine karşı şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söylenmesi, davranışlarda bulunulması ve işçiye ya da ailesine karşı sataşma veya gözdağı verilmesi, şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad ve ithamlarda bulunulması durumlarında süresi belirli olsun veya olmasın işçinin, iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilme imkanına sahip olduğu belirtilmiştir. Kanunda da belirtildiği üzere iş veren, iş ortamının güvenliğini ve huzurunu sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi hususunda talep edilecek tazminat hakkı TBK m.417 güvence altına alınmıştır. Keza iş akdinin haklı sebeplere dayanarak fesih edilmesi ve bunun akabinde kıdem tazminatı hakkı ise 4857 sayılı iş kanunun 24. Maddesinde sayılan hallerin mevcutluğu durumunda güvence altına alınmıştır.