Ülkemizde ve Dünya’nın birçok yerinde rastlanan mobbing özellikle iş hayatında çalışanların sıklıkla maruz kaldığı olgulardan biridir.  Hiç şüphesiz bu yazımız konunun genel çerçevesi  hakkında bilgilendirme amaçlı olup, mobbingten kaynaklı kıdem  tazminatı davası, mobbing nedeniyle manevi tazminat davası ve benzeri mobbinge  ilişkin  davaları açmak isteyen kişilerin,  hak kaybı yaşamamaları adına sürecin en başından itibaren bir iş hukuku avukatından yardım alarak ilerlemeleri menfaatlerine olacaktır. Zira bu süreçte dava sürecinin yanısıra mobbing davası açmadan  önce  uyulması gereken usule ilişkin bir takım kurallar, fesihte izlenmesi gereken yöntem, mobbinge ilişkin  delillerin neler  olacağı, hangi delillerin toplanabileceği  gibi hususlarda,  bir avukatın sürecin başından itibaren yer alması ve mağdurları yönlendirmesi davanın seyri bakımından da önem arz etmektedir.

Mobbing Nedir?

Latince’de ‘’mobile vulgus’’ kelimesinden türeyen  mobbing kavramı  işyerinde duygusal taciz ya da bireyi işyeri hayatından ihraç etme amacıyla uygulanan psikolojik baskı olarak tanımlanmaktadır, yine psikolog Henz Leyman tarafından  mobbing kavramı “Sistematik bir şekilde bir veya birkaç kişi tarafından esas olarak bir bireye yönlendirilen düşmanca ve etik olmayan iletişim olarak’’ tanımlanmıştır.

Bir başka deyişle,  işyerinde çalışan veya çalışanların bir diğer kişiye karşı onu işten uzaklaştırma onu pasifize etme, onun istifa etmesi gibi nedenleri amaçlayacak şekilde, sistematik bir biçimde gerçekleştirdikleri bu kişilerin mesleki yeterliliğine sosyal ilişkisine ve sağlığına zarar veren,  iyi niyetli olmayan kasıtlı olumsuz davranışların tamamıdır.  

Mobbingin Unsurları Nelerdir?

Olumsuz bir davranış içermelidir.

İşçiyi yıldırma, istifa etmesine sağlama, pasifize etme, sindirme amacı taşımalıdır.Kasıtlı olmalıdır 

Bu davranışın işyerinde gerçekleşmesi gereklidir.

Olumsuz tutum ve davranışın sistematik olarak bir başka deyişle belirli aralıklarla gerçeklemiş olması gereklidir.

Bir davranışın mobbing olarak nitelendirilebilmesi için yukarıda izah ettiğimiz bu unsurları içermesi gerekmekte olup bu unsurlar mobbing davası açma durumunda yargılamada da  dikkate alınacaktır.

Hangi Davranışlar Mobbing Kapsamına Girer?

Özellikle kişinin mesleki yeterliğinin sorgulanması, kişiye niteliklerinin altında işler verilmesi, kişiyi iş çevresinden izole edecek yalnız bırakacak yaklaşımlar sergilenmesi, çalışanın yok sayılması, çalışanını sosyal toplantılara alınmaması, kılık kıyafetiyle dalga geçilmesi, işyerinin, departmanının  veya pozisyonunun sıklıkla sebepsiz olarak değiştirilmesi,  sürekli haksız eleştirilerde bulunulması, yaptığı işlerde sürekli hata bulunması gibi hususlar işyerinde psikolojik tacizin en çok rastlandığı durumlar olup bu hususlar mobbing kapsamına girmekte ve mobbing davasına konu olabilmektedir. 

Mobbing doğrudan işveren veya hiyerarşik olarak üst pozisyondaki amir veya yönetici  kimselerce çalışanlara karşı gerçekleştirilebileceği gibi, çalışma arkadaşları veya çalışanlar tarafından amirlere karşı da  gerçekleştirilmesi mümkün olabilmektedir. Bu durumlarda mobbing davası açma gündeme gelebilmektedir.

İşveren Mobbingten Sorumlu mudur?

Borçlar Kanunu madde 417 de işçinin kişiliğini korumak saygı göstermek, işyerinde dürüstlük kuralına uygun düzen sağlamak ve işçilerin psikolojik veya cinsel tacize uğramaları halinde ise zararın artmamasına yönelik gerekli önlemleri alma yükümlülüğü işverene yüklenmiş olup buna aykırılıktan doğan bir zarar mevcut ise işverenin sorumlu  olacağı açık bir şekilde kanun kapsamında hüküm altına alınmıştır.Dolayısıyla mobbingin bizzat  işverence  yapılmasında işverenin sorumlu olmasının yanı sıra amirlerin veya çalışma ortamındaki  diğer çalışanların işçiye karşı mobbing/psikolojik taciz  uygulamaları halinde işveren buna yönelik gerekli tedbirleri derhal almak zorunda olup aksi durumda ortaya çıkan zararı tazmin etmek durumundadır.  Tazmin edilmediği takdirde ise işverene karşı mobbing davası olarak da bilinen davanın açılarak işçilik alacaklarının talep edilebilmesi mümkündür

Mobbing Suç Mudur?

Mobbingin olduğu her durumda bir suçun oluştuğunu söylemek mümkün değildir. Mobbing’in suç olup olmadığı mobbinge konu eylemin içeriğine göre değişmektedir. Mobbinge konu eylemin türüne göre,  eziyet suçu,  hakaret suçu, halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu, cinsel taciz suçu gibi bazı suçların kapsamına girebilmesi mümkündür.

Mobbing Nedeniyle Kıdem Tazminatı Alınabilir mi?

Mobbinge maruz kalan işçinin İş Kanunu madde 24 e göre iş akdini haklı nedenle fesih hakkı doğmaktadır. Bu kapsamda mobbing nedeniyle iş akdini haklı nedenle fesheden işçinin kıdem tazminatını işveren ödemekle yükümlüdür. Ödenmediği takdirde işçinin mobbing nedeniyle kıdem tazminatı davası açması mümkündür.

Detaylı bilgi için bu yazımız ilginizi çekebilir: Kıdem tazminatı şartları  ve kıdem tazminatı davası

Mobbing Davasında Manevi Tazminat İstenebilir mi?

Mobbinge uğrayan çalışanların kişilik hakları saldırıya uğramakta hatta  çoğu zaman yaşadıkları baskı sonucu  mide bağırsak ağrıları depresyon, panik atak gibi rahatsızlıklar geçirdikleri görülmektedir.  Kişilik hakları saldırıya uğranan bu kişilerin sağlık problemlerinin yanı sıra manevi olarak zarara uğradıkları şüphesizdir. Genelde bu tip sağlık sorunlarının oluşmasının çalışanların mobbing davası açmasında etkili olduğunu söylememiz mümkündür

Yukarıda da izah ettiğimiz gibi Borçlar Kanunu madde 417 kapsamında işveren mobbing nedeniyle ortaya çıkan zararları tazmin etmekle sorumlu olup işçinin mobbinge uğraması nedeniyle ortaya çıkan manevi zarar  işveren  tarafından giderilmek zorundadır. Bu sebeple manevi zararı tazmin edilmeyen işçi, mobbing davası olarak da bilinen  mobbing nedeniyle manevi tazminat davası açabilir. İşçi tarafından mobbing nedeniyle  manevi tazminat talebi, mobbing nedeniyle açtığı  kıdem tazminatı davasıyla  birlikte de istenebilir. 

Mobing davası nedir?

Yukarıda da izah ettiğimiz üzere uygulamada ve halk arasında  mobbing davası veya mobbing davası açma  olarak bilinen bu dava esas olarak, iş akdini haklı nedene dayalı fesheden işçinin şartlar mevcut ise işverenden dava yoluyla talep ettiği kıdem tazminatı ve manevi tazminat talebidir.